Diepe wonden met opengekrabte korstjes…

De Zuid Afrikaanse geschiedenis van apartheid en onderdrukking is over de hele wereld bekend. Als extreem rechtse groeperingen in een land te veel aanhangers krijgen word vaak gefluisterd dat de geschiedenis zich niet moet herhalen en dat geen enkel land in de wereld eenzelfde soort rassenscheiding ooit zal mogen toestaan. En terecht, apartheid was verschrikkelijk. Het heeft diepe wonden achtergelaten in de Zuid Afrikaanse maatschappij. Wonden die nog moeten helen, wonden die een goede dokter nodig hebben. En vaak vraag ik me af of de huidige politieke leiders de beste dokters voor die wonden zijn. Vaak heb ik het gevoel dat ze, in plaats van het geven van de liefdevolle zorg die de wonden nodig hebben, de versgevormde korstjes met ruwe hand weer loskrabben. Om soms zelf een beetje viezigheid in de wonden te wrijven.

Nog nooit heb ik in een plaats gewoond waar ik me zo bewust was van mijn kleur. Nog nooit ben ik in een land geweest waar mensen zo duidelijk beoordeeld worden vanwege hun ras, en niet vanwege hun kwaliteiten of voorgeschiedenis. Vanwege Hartmuts naderende afstuderen ben ik tegenwoordig af en toe op banensites aan het kijken. Het probleem is niet dat er geen banen beschikbaar zijn maar dat ze niet voor iedereen ter beschikking zijn. Alle bedrijven, sportteams en politieke partijen hebben bepaalde quota waar ze aan moeten voldoen. Van elk ras moet een bepaald percentage vertegenwoordigd zijn. Daarom staat onder een advertentie voor aan baan vaak ‘Deze baan is slechts beschikbaar voor mensen die in aanmerking komen voor positieve discriminatie’ of, ‘Deze baan is slechts beschikbaar voor gekleurde vrouwen’. Positieve discriminatie lijkt de enige remedie die de politieke dokters hebben kunnen vinden voor de gapende wonden. Maar hoe positief is positieve discriminatie? De wet zegt dat de voorkeur voor een baan altijd uit moet gaan naar een persoon met kleur, hoewel er nooit sprake mag zijn van discriminatie. Ik vraag me af of dat niet een ‘contradictio in terminis’ is. Begrijp me niet verkeerd, apartheid was afschuwelijk en de mensen van kleur is veel onrecht aangedaan. Maar dat los je niet op door nu deze groep positief te discrimineren. Bovendien lijkt het er op dat door deze wetgeving een gekleurde elite ontstaan is die extreem rijk is. ‘Zwarte diamanten’ noemen ze zichzelf. Ze genieten van hun nieuwverworven status en trekken zich weinig meer aan van hun familieleden in de sloppenwijken. Behalve als het verkiezingstijd is, dan zijn alle mensen van kleur ineens hun broers en zussen, want je stemt op je familie. Maar als de rijke elite dan weer van politieke macht verzekerd is gaan de poorten weer dicht en maakt het ze weinig uit dat broer,-, of zuslief in de sloppenwijk niets te eten heeft.

Toen apartheid afgeschaft werd, werd gezegd dat het eerlijk zou worden. Maar nu is het ook niet eerlijk. Hoewel de meeste blanke Zuid Afrikanen nog altijd leven in relatieve rijkdom neemt de armoede onder hen toe. Tussen 1995 en 2005 is het aantal werkloze blanken verdubbeld. Tien procent van de blanken leeft onder de armoedegrens, naar schatting 430.000 arme blanken wonen in sloppenwijken, waarvoor ze de schuld leggen bij het regeringsbeleid. Ze zeggen terecht, dat ze een nog grotere achterstand hebben dan de arme gekleurde bevolking aangezien ze voor geen enkele baan in aanmerking komen waardoor ze langzaam nog verder afdalen in een negatieve spiraal. Er is geen enkele wet die ze beschermt, maar zeer weinig mensen die naar hen omkijken. En uiteraard stimuleert dat het ‘wij tegen hen’ gevoel. Blank tegen gekleurd, gekleurd tegen blank.

Zuid Afrikanen moeten leren om door kleur heen te kijken, maar in plaats van mensen ‘kleurenblind’ te maken lijkt het er op dat de regering mensen maar wat graag van hun kleur bewust wil maken. De nieuwe adoptiewet is daar een voorbeeld van. Deze staat geen cultuur- of rasoverschrijdende adopties toe. Volgens deze wet is het het beste voor een gekleurd groep om op te groeien in een gekleurd gezin en voor een blank kind om op te groeien in een blank gezin. En dat terwijl ik, in de tijd dat ik hier woon juist een steeds grotere acceptatie van adoptie van kinderen van een ander ras zag. Het was steeds minder een taboe om een kind van een andere kleur te hebben. Bruggen bouwen? Daar lijkt het niet op. Dat de meerderheid van de ter adoptie aangeboden kinderen gekleurd is, en de meerderheid van de potentiële adoptieouders blank is, is nog een heel ander verhaal. De regering kan maar beter beginnen met het bouwen van weeshuizen want dat zullen ze nodig hebben als deze wet niet snel afgeschaft zal worden.

Wil degene die weet hoe bruggen gebouwd moeten worden en hoe mensen kleurenblind gemaakt moeten worden opstaan? Zuid Afrika heeft je nodig!