Wat roofovervallen met waterputten te maken hebben....

De schemering overvalt ons, het oranjeroze licht van de zonsondergang is aan het wegtrekken, de eerste sterren pinken aan de hemel. Langzaam maken we de afdaling, vanaf de bergen van de Rift Valley richting het westen, de vallei van de Pokot. Aan de linkerkant steile rotsen, aan de rechterkant een eindeloze diepte. In deze vallei wonen zo’n 500.000 Pokot, een nomadenvolk dat leeft alsof de tijd heeft stil gestaan. De weg waarop wij rijden, een smalle zandweg, is de enige verbinding met de rest van Kenia.
In het donker komen we aan bij een wegblokkade, een politieman bekijkt argwanend met een zaklamp onze bagage. Dit is de laatste post voor de grens met Uganda, Pokot is een gebied dat niet echt meer bij Kenia hoort, de regering voelt zich dan ook niet verantwoordelijk voor de inwoners. De streek is ideaal voor smokkelaars en illegale wapenhandel.
De eerste paar kilometers vinden we langs de weg nog kleine dorpjes, met olielampen verlichte winkeltjes, scholen en af en toe een auto. Maar hoe verder we de vallei in gaan, hoe leger het wordt. In het licht van onze koplampen zien we hier en daar een verdwaalde geit, een antilope of een ‘warrior’. Traditioneel gekleed in een rode deken, felgekleurde kettingen om de nek en pijl en boog in de hand.
De cultuur is sterk, de invloeden ven het westen miniem. Als een jongen zeventien jaar is ondergaat hij een speciale ceremonie die hem inwijdt in de wereld van de warriors, de strijders. Klaar om te trouwen, klaar om voor een kudde te zorgen maar ook klaar om naburige stammen te verassen met roofovervallen.
De meisjes zijn eerder volwassen, op twaalf jarige leeftijd worden ze besneden en krijgen ze armbanden om de linkerarm, een teken van huwbaarheid. Meestal worden ze, als de familie met de potentiële echtgenoot overeenkomt over de bruidsschat, snel verplaatst naar de rechterarm, het teken dat ze getrouwd zijn. Als de echtgenoot de bruidsschat niet kan betalen is dat geen probleem. Hij gaat naar de lokale profeet, die hem verteld waar en hoe hij het beste een overval kan doen en de warrior gaat samen met zijn collega’s op pad. Vandaag was nog in het nieuws hoe de Pokot bij een roofoverval 30 mannen van een buurstam gedood hebben om 700 koeien te stelen.. Dit gebeurde op nog geen uur rijden van de plaats waar wij waren. Wij hadden geen koeien bij ons, dus wij waren veilig. Bovendien kwamen wij om ze te helpen met water, iets waar ze nu tien kilometer voor moeten lopen.

Ik heb me verbaasd over hoe dicht deze mensen bij de natuur leven. Aan de geluiden van de vogels kunnen ze horen of er een vijand aankomt. Het kampvuur waar we ’s avonds omheen zaten was gemaakt door geduldig een stokje op een stuk droog hout rond te draaien, net zo lang tot er een vonkje ontstaat. Terwijl we rond dat kampvuur zaten te praten, kwam er een meisje dat zich niet goed voelde. Onmiddellijk sprongen een paar warriors op, grepen in bomen en zochten op de grond naar planten. Een paar minuten later zat het meisje met een vers gebrouwen kruidenthee die haar zichtbaar goed deed. Het leven, ver van de chaotische westerse wereld, zonder stromend water, elektriciteit, en mobiele telefoons, want er is toch geen bereik, lijkt romantisch. En ik moet zeggen dat het voor een paar dagen heel rustgevend was.
Maar het heeft een keerzijde. De rivieren drogen op en het land veranderd in een woestijn. De groeiende bevolking zorgt er voor dat er niet genoeg ruimte meer is om achter de kudde aan te gaan op zoek naar water en er komt meer en meer ziekte en armoede. De oude levensstijl kan niet meer gehandhaafd worden maar door het gebrek aan water en kennis is het onmogelijk om een nieuwe te beginnen. In Pokot heb ik gezien wat voor veel mensen het plaatje van Afrika is. Kinderen met een hongerbuik, die in gescheurde kleren met vliegen op hun gezicht staan te wachten. Wachten tot het later wordt, wachten of het later wordt want veel hoop is er niet. Er is geen eten, geen water, geen onderwijs en geen gezondheidszorg.
Edwards kerk is begonnen met het maken van boorgaten om grondwaterputten te krijgen. Dat water gelijk staat met hoop heb ik gemerkt, de dankbaarheid in de ogen van de mensen was onbetaalbaar. Water helpt de mensen om zich te vestigen en nieuwe manieren van leven te beginnen. Als er water is is er de mogelijkheid tot landbouw en zijn de mensen minder afhankelijk van de koe. Kinderen kunnen veelzijdiger eten en de hongerbuikjes zullen verdwijnen. Rondtrekkende nomadenkinderen kunnen moeilijk naar school maar als de ouders zich settelen kan er begonnen worden met onderwijs om ook deze mensen eerlijke kansen te geven. Dit is ook een manier om meisjes langer uit het huwelijk te houden. Hoe langer een meisje gestudeerd heeft, hoe meer bruidsschat de ouders kunnen vragen. Ze zullen zich dus wel een keer bedenken voor ze hun twaalfjarige dochter uithuwelijken.
Bovendien zal het aantal roofovervallen verminderen als er andere manieren van leven gevonden worden en als mensen beter onderwijs gehad hebben.

Natuurlijk vragen mensen zich nu af of we deze mensen niet te veel willen verwesteren, en onze standaards van wat een goed leven is toepassen op hen. Dit is inderdaad een vraag die ook bij mij opkomt. Maar ik denk dat alle mensen, waar ook ter wereld, recht hebben op onderwijs, veiligheid, gezondheidszorg en drinkwater. Dat zijn basiswaarden die niets te maken heeft met westers denken en deze waarden kunnen prima tegemoetgekomen worden zonder afbraak te doen aan een bepaalde cultuur. Inderdaad, we moeten culturen in hun waarde laten, en mensen zelf laten doen wat ze kunnen. Maar wij, de westerse wereld, hebben met onze kennis en technologieën een verantwoordelijkheid ten opzichte van de mensen die het minder hebben. Het belangrijkste is dat wij deze kennis overdragen zodat de Pokot, en vele anderen, niet afhankelijk blijven van ons maar zodat zij de macht houden in hun leven, en zelf kunnen kijken hoe ze deze nieuwe technologieën kunnen inkaderen in hun manier van leven. Om deze reden hebben wij in ons bezoek geholpen met het aanstellen van besturen. Iedere waterpomp heeft een bestuur van mensen die er omheen wonen, zij zijn verantwoordelijk voor de pomp en zij zullen worden opgeleid om problemen te kunnen verhelpen. Zo zullen de pompen niet van ons, maar van hun zelf zijn.
Want, zoals de chinezen zeggen, als je een hongerig man wil helpen geef je hem geen vis maar leer je hem hoe je een hengel moet maken.

Mijn blog is lang, ik denk dat alleen de dappere lezers het gehaald hebben tot hier. Ik zou een boek kunnen schrijven over alles wat ik heb meegemaakt maar ik zal stoppen. Het was fascinerend en ik na mijn verblijf daar ben ik vervuld met dankbaarheid voor mijn eigen leven. De vanzelfsprekendheid van de aanwezigheid van water, gezond eten en onderwijs.
Niet op mijn twaalfde uitgehuwelijkt worden aan een man die al vier vrouwen heeft maar zelf mogen kiezen van wie ik hou. (Hoewel het misschien gemakkelijker is als je niet zoveel houd van degene met wie je samen bent, dan mis je hem niet zo als hij er niet is :P)

Liefs Anneke