De priester gromde. Het was blijkbaar niet de eerste keer dat hij zoiets hoorde. Vermoeid zuchtte hij en begon hij Nana te vertellen over de opties die ze hadden. Uiteraard zouden ze geen abortus laten doen, goede katholieke mensen doen dat niet. Maar als Nana er op aandrong had hij wel een adresje. Nee, niet in het ziekenhuis. Het was bij een vrouw thuis, ze deed het snel en vakkundig, niemand hoefde het te weten. Want dat zouden ze toch niet willen, dat andere mensen hierover zouden horen. Hij kon het begrijpen. Het kind was nog zo jong. Ze luisterde hoe Nana verder informeerde. Het zou niet al te veel pijn doen, er was alleen een risico dat ze teveel zou bloeden. Dan moest de baarmoeder er uit. Dat moest dan wel in het ziekenhuis in de stad. Lastig, maar als dat gebeurde dan moest dat maar gezien worden als de straf van God. Nana leek in te stemmen. 1800 rand zouden ze moeten betalen. Nana schrok, waren zulke voorzieningen niet gratis, financieel ondersteund door de staat? De priester keek een beetje argwanend om zich heen en begon zachter te praten. ‘Vrouw, we leven hier in een dorp, als je zulke zaken snel wilt regelen kun je niet wachten op de staat, deze vrouw doet uitstekend werk. Ik kan je in iedere straat wel een meisje aanwijzen dat bij haar geweest is. Niet dat ik dat doe, ‘hij grinnikte zenuwachtig, ’ de meisjes hebben recht op privacy. Maar ga maar eens praten met garagehouder, zijn vrouw en dochters hebben, zo te zeggen, genoeg ervaring.’ Plotseling leek hij gehaast. Hij stond op, pakte zijn agenda en autosleutels en liep weg. Hij draaide zich om naar haar. ‘Zorg er maar voor dat je hier snel vanaf komt. Ik wil je niet in de bijbelklassen zien zolang je dit hoerenkind bij je draagt.’ Hij spuugde de woorden haast uit, draaide zich om en liep de deur uit.
Nana huilde. Zij huilde ook. Ze wilde naar Nana toe gaan. Een arm om haar heen slaan. Een beetje liefde voelen. Maar de zwaarte in haar maag maakte dat ze op haar stoel bleef zitten. Verlamd. Ze was zwanger. Ze was niet meer welkom in de bijbelklas. Een paar weken geleden was er een groepje vrouwen in de bijbelklas geweest. Blanke vrouwen, ze hadden deftig Afrikaans gepraat, Afrikaans zoals de mensen op TV praten. Ze waren erg vriendelijk geweest. Ze hadden koekjes en snoepjes uitgedeeld en ze hadden een video laten zien over hoe een baby groeit in de moeders buik. Er waren ook modellen geweest van foetussen en kleine baby’s. Ze herinnerde zich hoe ze met haar vingers de omtrekken van de foetussen gevoeld had. Klein, maar alles was er al. Ze herinnerde het warme gevoel in haar buik, zo mooi! ‘Een wonder van God!’Had een van de vrouwen gezegd, en de priester had ingestemd. Nadat de vrouwen alles hadden laten zien en uitgelegd had de priester nogmaals verteld over hoe het leven heilig is. Dat je daar als mensen niets aan kan veranderen omdat een zwangerschap een geschenk van God was. ‘Abortus is zonde’ zei hij. En de meisjes hadden allemaal geknikt. Opeens herinnerde ze zich dat Elmarie van de garagehouder, erg stil geweest was. Normaal had ze het hoogste woord. Zo’n meisje was het. Ze was altijd een beetje bang voor haar. Elmarie was de jongste thuis, ze had drie oudere zussen, die iedere week een ander vriendje hadden. Ze had altijd het gevoel dat Elmarie dingen wist die zij nog niet wist. Elmarie keek altijd zo uit de hoogte als ze vertelde dat ze graag verstoppertje speelde met de kinderen uit de buurt.
Nana duwde het hek open. Het kraakte een beetje. ‘Is daar iemand?’ vroeg Nana. Domme vraag, dacht ze, want de muziek stond hard aan en ze kon ruiken dat er iemand aan het koken was. Ze hoorde de stem van Elmarie’s moeder. ‘kom maar verder, ik ben bezig.’ Nana liep verder en schuw volgde ze haar. De vrouw van de garagehouder had een schort voor en was vetkoek aan het bakken. Ze voelde dat ze moest overgeven. Normaal vond ze vetkoek heerlijk, maar de laatste weken was de geur alleen al genoeg om misselijk te worden. Ze rende naar buiten en alles kwam er uit. Schuw keek ze op. De vrouw van de garagehouder stond achter haar. Ze grinnikte. ‘Zwanger zeker..’ zei ze tegen Nana. ‘ Zo weet ik het altijd bij mijn dochters. Maak je geen zorgen, mijn zus weet hier wel een oplossing voor. De priester heeft je zeker gestuurd…. ‘
Het was een normale controle geweest. Ieder jaar kwam de schoolverpleegster langs om alle kinderen uit de school te onderzoeken. Ze vond het niet erg want aan het eind mocht je altijd iets uitzoeken. Een klein cadeautje, of een grote kauwgombal. De schoolverpleegster vroeg of ze al ongesteld was. Ze knikte. Ze was een van de eersten van haar klas geweest. De eerste keer was ze erg geschrokken. Niemand had haar verteld dat ze dat kon verwachten. Ze dacht dat ze ziek was, heel erg ziek, en dat ze langzaam dood zou bloeden. Huilend was ze naar haar tante gegaan. Nana,zoals ze haar tante noemde, had haar nog kleine kinderlijfje vastgepakt en zachtjes heen en weer gewiegd. ‘Nu ben je een vrouw’ had Nana gefluisterd. Het gaf haar een beetje een verward gevoel, ze had eigenlijk niet goed geweten wat Nana ermee bedoelde maar het klonk belangrijk. Na die eerste keer was het iets wat steeds terug kwam, niet prettig maar blijkbaar normaal. De verpleegster vroeg wanneer het de laatste keer geweest was dat ze ongesteld was. Nu ze erover nadacht besefte ze dat het al een tijdje geleden was. Toen ze dat tegen de verpleegster zei moest ze in een potje plassen. De verpleegster dipte er een wit staafje in en liet het een paar minuten later aan haar zien. Een klein rood streepje was fel afgetekend op het wit. Een dun streepje, maar voor de verpleegster leek het een startsein te zijn om te beginnen met schreeuwen en schelden. Ze had haar benen bij elkaar moeten houden. Als ze weer bij haar zou komen zou ze haar knieën bij elkaar binden tot ze oud genoeg was. Ze had geschreeuwd dat ze genoeg meisjes zoals haar had gezien. Dat ze er genoeg van had. Dat het bergafwaarts ging met de samenleving. En toen was ze de deur uitgelopen.
Ze bleef in het hokje van de schoolverpleegster wachten. Ze wist niet goed wat ze moest doen en ze was bang dat de verpleegster weer zou schreeuwen als ze zomaar weg zou lopen. Ze zag de doos met cadeautjes en kauwgomballen staan. Misschien mocht ze al iets pakken, ze vroeg zich af of ze vast kon gaan kijken om het mooiste cadeautje uit te zoeken maar besloot dat het beter was om gewoon te blijven zitten. Een uur later kwam Nana binnen. Zwijgend, maar met rode ogen. Nana had haar met harde hand van de stoel getrokken en meegesleurd. Ze had nog net haar schooltas kunnen pakken. Nana zei dat ze die net zo goed kon laten liggen. ‘Die heb je voorlopig toch niet nodig.’ Ze had niet geweten waarom Nana dat zei. Ze gingen naar huis. Nana liep met grote stappen en ze kon haar alleen met grote moeite bijhouden. Thuis moest ze in de kamer blijven zitten, terwijl Nana iemand belde. Ze moest haast bedelen om naar het toilet te mogen. Nana wilde haar geen moment uit het oog verliezen en leek bang te zijn dat ze iets zou doen.
Toen de priester binnen kwam werd ze bang. De priester kwam nooit zomaar langs. Hij had het altijd druk want de parochie was groot en de mensen woonden ver bij elkaar vandaan. Hij begroette Nana en knikte naar haar. Ze voelde haar maag ineen krimpen, het was geen vriendelijke knik, ze had het gevoel dat ze iets verkeerd gedaan had.’ Dank u dat u zo snel kon komen,’ zei Nana,’ We hebben uw hulp nodig want het kind is zwanger.’ Het was alsof iemand haar een schop in haar maag gaf. De wereld begon te draaien en het voelde alsof ze moest overgeven. Opeens besefte ze waar de verpleegster over gepraat had. Ze was nu een van hen, een van die meisjes waar je op neer keek. Een van de meisjes die zwanger was. Ze had het kunnen weten, geen ongesteldheid, een langzaam dikker wordende buik, en alles wat ze gedaan had met haar vriend. Ze had het kunnen weten. Maar ze had gewoon niet gedacht dat het bij haar ook zou gebeuren. Ze was nog zo jong. Dat betekende het dus, dat ze een vrouw was. Daar had Nana het over gehad. Ze had het tegen haar gezegd om haar te waarschuwen…
We wachten nog altijd op nieuws van Home Affairs... hoewel, wachten klinkt erg passief voor de dagelijkse telefoontjes die we plegen om onze vrienden bij Home Affairs te laten weten dat ze een beetje harder en efficienter moeten werken. Blijkbaar is de sticker toch niet klaar. Wat behoorlijk verwarrend is. Iedere keer zeggen ze wat anders aan de telefoon. De ene keer is het bijna klaar en moet het alleen nog opgestuurd worden, de volgende dag kunnen ze mijn document niet eens openen en moet het teruggestuurd worden naar het hoofdkantoor en een dag later moeten we 'over een week maar terugbellen, want nu kunnen we niets zeggen'. We staan in de startblokken. Als ze zeggen dat de sticker klaar is zit ik in de auto om hem op te halen. Ze hebben nog tot volgende week, anders gaat de reis naar hartmut's ouders niet door. Gelukkig geloven we in een God die machtiger is dan Home Affairs-mensen.
Soms lees of hoor je dingen die je liever niet wilt horen. Omdat het in contradictie lijkt te zijn met de normen waar je in geloofd. Omdat je weet dat het waar is, omdat cijfers niet liegen. E n omdat je weet dat de waarheid en de oplossing niet zo zwart-wit en eenvoudig zijn als je zou willen. Met mijn werk wordt ik vaak gedwongen tot nadenken. Leer ik op een harde manier dat de feiten soms hard zijn, en de oplossing moeilijk. Ik heb al vaker blogs geschreven waarin ik kritisch keek naar abortus. Blogs waarin ik mezelf vragen stelde en waar ik me afvroeg wat een oplossing zou kunnen zijn.
Onlangs heb ik een documentaire gezien die me weer dwong tot nadenken. Die me weer liet zien dat het wreed is om vrouwen simpelweg bij een abortus weg te houden maar dat je naar het onderliggende probleem moet kijken en de vrouwen moet opvangen voor ze überhaupt zwanger worden. Freakonomics is een documentaire naar aanleiding van een boek van een econoom en een journalist die samen proberen de wereld uit te leggen aan de hand van cijfers. De hele documentaire is een aanrader die je leert de wereld kritisch te bekijken maar er was een deel dat mij in het bijzonder aansprak. Eind jaren 80 was er in de VS een enorm probleem met criminaliteit. Geweld, moord en overvallen kwamen steeds vaker voor en mensen begonnen te vrezen voor de toekomst. Tot in het begin van de jaren 90 er ineens een significante vermindering van de criminaliteit was. Uiteraard claimden politieofficieren, presidenten en andere gezagsvoerders dat het te danken was aan hun uitstekende anticriminaliteitsbeleid met een hardere aanpak, hogere straffen en meer politie. In 2001 werd echter een paper gepubliceerd door Steven Levitt en John Donohue van de University of Yale dat zei dat de eerder genoemde redenen wel een invloed gehad hebben maar dat hun onderzoek had uitgewezen dat 50% van de vermindering te danken was aan een gebeurtenis veel eerder. Roe v. Wade, een rechtszaak die plaatsvond in 1973 was een grote stap in de legalisering van abortus in de Verenigde Staten. Ongeveer 18 jaar nadat abortus legaal gemaakt werd begon de frequentie van criminaliteit te dalen. De 5 staten die abortus al legaal maakten in 1970 hadden eerder een vermindering van hun criminaliteitscijfer dan de rest van het land. Staten met een hoog abortuscijfer in de jaren ’70 en ’80 toonden en grotere vermindering van de criminaliteit dan de staten waar abortus moeilijk te krijgen was. Het aantal oudere criminelen bleef hetzelfde maar er kwamen minder jonge criminelen bij. De cijfers lieten zien dat criminaliteit daalt als er minder ongewenste kinderen geboren worden.
Wat moet je met zulke cijfers als je hart je zegt dat abortus geen oplossing is? Ze negeren? Zeggen dat het onzin is en keihard doorgaan met je antiabortus demonstraties? Kritiek geven op het onderzoek om het maar niet te hoeven accepteren. Dat is op een kinderachtige manier je ogen sluiten voor de waarheid. Ik denk dat deze cijfers ons wel degelijk iets kunnen leren. Er zouden geen ongewenste kinderen moeten zijn. Want ongewenste kinderen hebben meestal geen gelukkige jeugd, komen vaker uit gebroken families en hebben een veel grotere kans om in de criminaliteit terecht te komen. Moeders die kiezen voor een abortus doen dat meestal niet uit egoïsme maar omdat ze het beste voor het kindje willen en voelen dat ze dat op dit moment niet kunnen geven. Als je deze vrouwen echt wilt helpen die je dat niet door bij een abortuskliniek te zwaaien met een foto van een foetus. Zeggen dat een foetus al een unieke vingerafdruk heeft is geen boodschap voor een vrouw in wanhoop. Ze heeft een ongewenste zwangerschap en dat is haar probleem. Maar ongewenste kinderen moeten niet geaborteerd worden, ongewenste kinderen zouden niet verwekt moeten worden. Dus dat is de eerste stap. Meer aandacht voor preventie, jonge meiden laten weten dat ze het recht hebben om nee te zeggen. En de tweede stap is om te zorgen dat ongewenste kinderen gewenst worden. Jonge meiden, vrouwen die te maken hebben met een ongewenste zwangerschap een veilige plek geven, een plek waar ze zwanger mogen zijn. Waar ze vaardigheden leren die hun zal helpen om een goede moeder te zijn. Waar ze leren om van hun kindje, maar vooral om van zichzelf te houden.
Cijfers liegen niet, en de oplossing is niet gemakkelijk. De situatie in Zuid Afrika is, denk ik, nog veel complexer dan in de VS en de aanleiding van criminaliteit ligt ook diep geworteld in het grote verschil tussen arm en rijk. Maar toch, ik geloof dat de belangrijkste les die we kunnen leren van de cijfers is dat ongewenste kinderen niet zouden mogen bestaan, en dat we gemotiveerd moeten werken aan een oplossing!
ste moment zouden we naar het ziekenhuis komen. De weeen begonnen op maandag op dinsdag nacht. Het was het eerste kindje dus het kon een tijdje duren. 's Nachts vielen de weeen weg maar ook dat is heel normaal en toen ze me de volgende ochtend weer belde dat ze weer begonnen waren begon ik te rekenen. "s Avonds zouden Hartmut en ik namelijk bijbelstudie hebben en de groep zou bij ons thuis komen en ik zou voor ze koken. Als alles volgens plan zou gaan moest het lukken en zou ze rond de middag bevallen, ik kon dan naar huis gaan en koken. Maar de middag kwam, en er was nog weinig ontsluiting. Toen en om 5 uur nog steeds geen ontsluiting was besloot ik dat ik iets moest doen. Elmmah wilde wel weg maar niet naar het ziekenhuis, ze wilde liever naar mijn huis. Dus we propten alles in de auto en reden naar mijn huis, terwijl ik ondertussen heel hard hoopte dat haar vruchtwater niet zou breken bij mij in de auto. Bij mij thuis maakte ik snel een gezellige ontspannen sfeer met kaarsjes en zachte muziek en ondertussen ging ik aan het koken. Bij iedere wee haastte ik me naar Elmmah om haar te helpen en zo kwam het dat zij een aantal centimeters meer ontsluiting had en ik een hele maaltijd kon koken. Uiteindelijk zijn we naar het ziekenhuis gegaan waar ik leerde waarom Ellmah daar eigenlijk niet heen wilde. Ik heb nog niet vaak zulke onbeschofte verpleegsters en dokters gezien. Gelukkig verstonden ze hun vak wel want de weeen stopten weer en na een paar uur in het ziekenhuis liet de baby zien dat hij het moeilijk had. Om 8 na twaalf is 'Omari' uiteindelijk met een keizersnede ter wereld gekomen. Ik was blij toen ik om 2 uur eindelijk ik bed lag. Op de foto zie je hoe Elmmah haar weeen probeerde op te vangen bij mij op de bank. Volgende week zal ik een foto plaatsen van haar in een een iets gelukkiger plek, met haar zoontje in haar armen.
